۵ پیشنهاد سفیر سابق فرانسه برای رفع اختلافات در مذاکرات هسته‌ای

خبرگزاری تسنیم: سفیر سابق فرانسه در ایران با اشاره به موارد سخت پیش روی مذاکره کنندگان هسته‌ای پیشنهاداتی برای رفع آنها و کسب توافق نهایی بین ایران و کشورهای ۱+۵ ارائه کرد.

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم؛ سفیر سابق فرانسه، فرانسوا نیکولو؛ در تهران طی یادداشتی در پایگاه تحلیلی لو بلاگ دیدگاه های خود را نسبت به مذاکرات ایران و کشورهای 1+5 حول موضوع هسته ای ابراز کرد:

به نوشته این دیپلمات سابق موضوع مذاکرات هسته ای به طرز قابل توجهی با احتیاط و آرام پیش می رود که علامت بسیار خوبی است. فرصت های زیادی در گذشته به خاطر صدور بیانیه ها با اهداف مصارف داخلی از دست رفته است. نقش آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز در طی مذاکرات حائز اهمیت والایی بوده است. این سازمان در پیشبرد بی نقص مذاکر ات با انجام وظیفه خود در نظارت بر اجرا تعهدات ایران نقش مهمی داشته است.   

به طرز غیر منتظره ای مذاکره کنندگان ایرانی نیروی پیش برنده در این روند بوده‌اند. آنها با استفاده از ابتکار حسن روحانی رئیس جمهور برای حل و فصل مجادله درباره برنامه هسته‌ای ایران اهدف و زمانبندی را تعیین کرده اند. وزیر امور خارجه ایران که رهبری مذاکرات را بر عهده دارد اعلام کرد تدوین پیش نویس توافقنامه نهایی بین ایران و گروه 1+5 در ماه می آغاز می شود و همه تلاش ها برای نهایی کردن مذاکرات تا پایان جولای که زمانبندی اعلام شده بر اساس توافق ژنو است باید صورت گیرد. به نظر می رسد طرف ایرانی برای حل و فصل اختلافات در باره موضوع هسته ای در سریع ترین زمان ممکن و یک بار برای همیشه آماده هستند. 

عزم دولت روحانی در تضاد با رفتار خشک و کند ایران در دوران احمدی نژاد قرار می گیرد؛ و البته با سالهای 2003 تا 2005 نیز که روحانی مذاکره کننده ارشد بود متفاوت است. در آن زمان دیپلمات های ایرانی تحت کنترل شدید بوده و آزادی عمل چندانی نداشتند. روحانی با کسب تجربه از آن دوران مجوز کامل از رهبری ایران کسب کرده است. رهبر ایران ماه گذشته خطوط قرمز را مشخص کرده و هشدارهای لازم را داده است،  وی همچنین مستمرا از دیپلمات های مذاکره کننده حمایت کرده است در حالی که انتقادات داخلی از تیم  به میزان قابل مدیریت حفظ شده است. 

روحانی هرچند اسب را در اختیار ندارد، اما افسار را در دست دارد. یکی از اولین اقدامات وی پس از به ریاست جمهوری رسیدن انتقال پرونده هسته ای از شورای عالی امنیت ملی به وزارت امرو خارجه بود. این اقدام به وی فرصت داد تا یک "تیم رویایی" از مذاکره کنندگان کارکشته را که با نشانه ها و اسلوب همتایان غربی خود کاملا هماهنگ هستند انتخاب کند. تیم جدید و دقیق ایران در مقابل بی ظرافتی جمعی مذاکره کنندگان گروه 1+5 قرار داشت. در دور دوم مذاکرات در نوامبر هنگامی که 4 وزیر غربی با عجله به ژنو آمدند رسانه ها به اشتباه باور کردند که توافقی امضا می شود. (اما این توافق 10 روز بعد امضا شد.) اما همچنان که مارشال فوش می گوید:« پس از رهبری یک ائتلاف؛ من تحسین بسیار کمتری برای ناپلئون قائل هستم...»

با پیشرفت در مذاکرات، به نظر می رسد موضوعات زیادی در آستانه حل و فصل شدن است. ایران آماده است تا سطح غنی سازی خود را در 5 درصد نگه داشته و ذخیره فعلی را کاهش دهد. تاسیسات مجادله آمیز زیرزمینی فردو احتمالا به نوعی واحد  توسعه و تحقیقات تبدیل می شود. تاسیسات آب سنگین اراک که بر اساس طراحی اولیه آن قادر به تولید سالیانه 10 کیلوگرم پلوتونیوم - که برای ساخت یک بمب کافی است- است به گفته علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران می توان با بازطراحی آن میزان پلوتونیوم تولید شده را کاهش داد. از سوی دیگر ایران تایید کرده است که به هیچ وجه به دنبال دستیابی به قابلیت بازفراوری نیست. 

همچنین بسته به میزان رفع تحریم ها، به نظر می رسد ایران آماده است به نحو دو فاکتو پروتکل الحاقی را اجرا کند  که نظارت بیشتر بر فعالیت های هسته ای ایران را فراهم می کند. ایران همچنین باید برای شروع روند تصویب پروتکل آماده باشد؛ به محض  آنکه شواری امنیت اعلام آمادگی کند که پرونده هسته ای ایران را از دستور کار خود خارج می کند 

ااکنون 5 موضوع مورد اختلاف روی میز است: - سخت ترین موضوع شکل ظرفیت غنی سازی ایران است. برنامه اقدام مشترک، از« راه حل جامع متضمن یک برنامه غنی سازی با تعریف مشترک و محدودیت‌های عملی و اقدامات شفاف ساز به منظور تضمین ماهیت صلح آمیز برنامه هسته‌ای» صحبت می کند . اما غرب بر «زمان گریز» تمرکز کرده است که زمان لازم برای دستیابی به میزان کافی برای تولید اولین بمب است. این زمان با سطح فعلی غنی سازی حدود 2 ماه برای ایران برآورد شده است. برای افزایش این زمان، ایران باید تعداد سانتریفیوژ های خودرا از تعداد 20 هزار فعلی به 2 تا 6 هزار دستگاه کاهش دهد. 

کاهش قابل ملاحظه تعداد سانتریفیوژ ها می تواند یک عامل بر هم زننده توافق برای ایران باشد. رهبر ایران اخیرا هرگونه چانه زنی درباره دستاوردهای هسته ای را ممنوع اعلام کرده است. اما راه های جایگزینی برای رفع این نگرانی های غرب وجود دارد از جمله الزاما داشتن میزان کافی از اورانیوم غنی شده به معنای داشتن بمب نیست چرا که آماده کردن بمب ماه ها طول می کشد. همچنین موضوع زمان گریز می تواند بدون کاهش تعداد سانتریفیوژ ها با استفاده سریع از اورانیوم غنی شده توسط ایران به عنوان سوخت راکتورها رفع شود. تامین سوخت راکتور اراک با اورانیوم با غنای پایین تولید داخلی می تواند بخش مهمی از این مشکل را حل کند. 

 از آنجا که روسیه تا 8 سال سوخت نیورگاه بوشهر را تامین می کند و بعد از این زمان نیز با سوخت گذاری از سوی ایران مقاومت می کنند چرا که سود آور ترین بخش این قرارداد با ایران محسوب می شود و نیز ساخت هر راکتور جدید توسط روسیه و یا دیگر کشورها تا قبل از یک دهه به فعالیت نمی رسد در نتیجه اگر تعداد 20 هزار سانتریفیوژ فعلی ایران از سوی جامعه بین الملل مورد موافقت قرار بگیرد ایران «نیازهای عملی» برای توجیه افزایش تعداد سانتریفیوژ ها در سال های یپیش رو ندارد. 

موضوع سخت دیگر بحث تحقیق و توسعه است. غرب تمایل دارد ایران این گونه فعالیت ها را کنار بگذارد به خصوص در زمینه سانتریفیوژ ها. باز هم در این زمینه خطوط قرمز ایران وجود دارد، و مهندسین ایرانی در حال کار بر روی طراحی سانتریفوژ هایی با 15 برابر کارایی بیشتر هستند. در این زمینه راه حل ساده ای از سوی صالحی پیشنهاد شده است: به جای بحث درباره سقف تعداد سانتریفیوژ ها سقفی درباره «واحد کار غنی سازی » تعریف کرد.بدین ترتیب استفاده از سانتریفیوژ های با کارایی بالاتر منجر به کاهش تعداد کلی سانتریفیوژ های اجازه داده شده می شود.  

سومین نکته سخت، بررسی‌های جاری آژانس بین‌الملل انرژی اتمی در مورد "ابعاد احتمالی نظامی" برنامه اتمی ایران است. این تقاضا که (بارها) از سوی شورای حکام اژانس بین‌المللی انرژی اتمی و شورای امنیت سازمان ملل تکرار شده است، با مقاومت شدید ایران مواجه شده است. در واقع، این رئیس جامعه اطلاعاتی ملی آمریکا بود که در سال 2007 عنوان داشت که تسلیحاتی کردن برنامه (هستة‌ای) ایران پیش از پایان یافتن (به نتیجه رسیدن) در انتهای سال 2003 متوقف شده است. تاکنون 10 سال گذشته است و افرادی که در آن برنامه درگیر شده بودند در قبال پذیرفتن آن   مشمول حمایت شده‌اند، در نتیجه مشکل موجود ایرانیان به منظور اجازه دادن به بیگانگان به منظور تحقیق در این مورد همچنان باقی مانده است. در مواردی مشابه همانند مصر، کره جنوبی و تایوان،‌آژانس بین‌المللی انرژی اتمی موافقت کرد که در صورت اطمینان بابت لغو برنامه‌های تسلیحاتی، جزئیات مرتبط با انحرافات صورت گرفته که از سوی بازسان کشف شده است را فاش نکند. چنین مسیری نیز در قبال بررسی موضوع ایران نیز باید درپیش گرفته شود.  

چهارمین نقطه تلاقی و اختلاف حول موشک‌های بالستیک ایران است. غرب خواهان این است که این موضوع را به عنوان یکی از نگرانی‌های شناسایی شده از شوی شورای امنیت سازمان ملل در مذاکرات بگنجاند، اما چنین چیزی به طور کامل از سوی ایران رد شده است. این در حالی است که ایران پذیرفته است در مورد برنامه هسته‌ای خود به عناون یک برنامه صلح‌آمیز و تحت معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی) مذاکره کند. مذاکره در مورد موشک‌ها به دو دنیا و حوزه متفاوت مربوط است؛‌حوزه دفاع و خلع سلاح که مذاکرات جامعی است که تحریم هایی یک جانبه علیه یک کشور شکست خورده اعمال می شود. اگر در اینجا را‌ه‌حلی وجود دارد، نیازمند مذاکرات جدا و چندجانبه در مورد سطح و توزیع موشک‌های بالستیک در خاورمیانه است، با این هدف که دولت‌های نگران را ترغیب کند تا به معاهده بی‌المللی منع گسترش موشک‌های بالستیک که در سال 2002 در هاگه هلند منعقد شد بپیوندند.

نکته آخر که کمتر مورد بحث قرار گرفته است، اما به هیچ وجه جز موارد آسان نیست، موضوع مدت زمان توافق جامعی است که بین سوی ایران و گروه 1+5 منعقد می‌شود. براساس "برنامه اقدام مشترک" ژنو، این موافقت‌نامه (نهایی) پس از اینکه به طور کامل و در مدت زمان مدنظر اجرایی شدف با سازوکار اجرایی یکسان برای تمامی اعضای معاهده ان‌پی‌تی جایگزین می‌شود. پس از آن ایران از پایبندی به تعهدات خاصی همچون محدودیت غنی‌سازی اورانیوم رهایی می‌یابد، البته کنترل‌های وسیع و گسترده آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باقی خواهد ماند. چنین تغییری به معنای این خواهد بود جامعه بین‌المللی به طور کامل در مورد ماهیت صلح‌آمیز برنامه هستةهای ایران اطمینان کسب کرده است.