غسل

۶. غسل - قسمت اول

آنچه در زیر می‌آید، دروس "هجدهم و نوزدهم" از جلد اول «رساله‌ی آموزشی» احکام و مسائل شرعی است که مطابق با فتاوای حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای مدظله‌العالی تهیه، تنظیم و منتشر شده است.

معنای غسل
غسل یعنی شستشوی تمام بدن از سر تا پا با شرایط و کیفیت خاص.
اقسام غسل
۱. واجب
مشترک میان مردان و زنان:
      غسل پس از جنابت
      غسل پس از مس میت
      غسل میت
      غسل در هنگامی که نذر و عهد کرده یا قسم خورده باشد که غسل کند
مخصوص بانوان:
      غسل پس از پایان عادت ماهیانه (حیض)
      غسل پس از قطع شدن خون زایمان (نفاس)
      غسل در اثنای خونریزی‌های زنان (استحاضه)
۲. مستحب، مانند غسل جمعه.

کیفیت غسل
غسل را به دو گونه می‌شود انجام داد:
ترتیبی: اول این که با ترتیب مخصوص بدن را بشوید، به این که ابتدا سر و گردن، بعد بعد تمام نیمه راست بدن و در آخر تمام نیمه چپ بدن را بشوید.
ارتماسی: دوم این که تمام بدن را یک‌باره در آب فرو ببرد به طوری که آب به همه جای بدن برسد.
توجه:
در غسل، بنابر احتیاط واجب شستن موهای بلند و زیر آن لازم است، بنابراین بانوان بایستی- بنابر احتیاط واجب- علاوه بر رساندن آب به پوست سر، تمام موهای خود را نیز بشویند.
رو به قبله ایستادن در وقت غسل واجب نیست.
شستن پشت و یا هر عضوی از اعضای بدن قبل از نیت غسل و شروع آن، اشکال ندارد.
اگر غسل ترتیبی را بر خلاف ترتیبی که قبلاً گفته شد به جا آورد - چه عمداً باشد و چه از روی فراموشی و چه به سبب ندانستن مسأله - باطل است.
 
کسی که بعد از غسل بفهمد به قسمتی از بدنش آب نرسیده است
غسل ارتماسی بوده: باید دو باره غسل کند، چه جای آن را بداند یا نداند.
غسل ترتیبی بوده
   جای آن را نمی داند:
       باید دوباره غسل کند.
   جای آن را می‌د‌اند:
       در طرف چپ است: شستن همان مقداری که شسته نشده کافی است.
       در طرف راست است: باید آن مقدار را شسته، بعد طرف چپ را بشوید.
       در سر و گردن است: باید آن مقدار را شسته، بعد طرف راست و چپ بدن را بشوید.
 
غسل جبیره‌یی
غسل جبیره‌یی هم مانند وضوی جبیره‌یی است.
 
شرایط غسل
شرایطی که برای وضو گفته شد، مانند پاک بودن آب و غیر آن در غسل هم شرط است، ولی در غسل، شستشو از بالا به پایین و نیز پی در پی شستن اعضای بدن لازم نیست، بلکه می‌تواند در وسط غسل، مدتی به کار دیگر بپردازد و سپس غسل را از همان محل که مانده است، ادامه دهد.
توجه:
در غسل، هر قسمتی را که می‌خواهد شستشو بدهد، اگر نجس است باید قبلاً آن را آب بکشد، ولی پاک بودن تمامی بدن قبل از غسل واجب نیست، بنابراین اگر عضو، قبل از غسل آن، تطهیر شده باشد غسل صحیح است، ولی اگر عضو نجس قبل از غسل آن تطهیر نشود، و با یک شستن بخواهد هم آن را پاک کند و هم غسل نماید، غسل باطل است.
چیزی را که مانع رسیدن آب به بدن است باید بر طرف کند و اگر پیش از اطمینان به این که بر طرف شده غسل کند، غسل او باطل است.
 
احکام غسل
۱. هرگاه در اثنای غسل، حدث اصغری از او سر بزند (مثلاً بول کند) به صحت غسل ضرر نمی‌رساند و لازم نیست که غسل را از نو شروع کند و باید آن را ادامه دهد، ولی چنین غسلی اگر غسل جنابت باشد مانند سایر غسلها کفایت از وضو برای نماز و سایر اعمال مشروط به طهارت از حدث اصغر نمی‌کند.
۲. کسی که غسلهای متعددی، اعم از واجب یا مستحب بر ذمه‌ی او باشد، اگر به نیت همه‌ی آنها یک غسل به جا آورد کافی است، و اگر در بین آنها غسل جنابت باشد و به نیت آن غسل کند از بقیه‌ی غسلها هم کفایت می‌کند، اگر چه احتیاط (مستحب) این است که همه‌ی آنها را نیت نماید.
۳. غیر از غسل جنابت، سایر غسلها کفایت از وضو نمی‌کند.
۴. کسی که بعد از غسل، یقین به باطل بودن آن پیدا کند بایستی قضای همه‌ی نمازهایی که با آن غسل خوانده است را به جا آورد.
 
شک در غسل
شک در انجام غسل (شک دارد که غسل کرده یا نه): برای اعمالی که مشروط به غسل است باید غسل کند، ولی نمازهایی که تا کنون خوانده صحیح است.
شک در صحت غسل (پس از انجام غسل شک دارد غسلش صحیح بوده یا نه): در صورتی که احتمال می‌دهد غسل را صحیح انجام داده و در وقت غسل متوجه انجام آنچه در صحت غسل معتبر است بوده به شک خود اعتنا نکند (و بنا بر صحت بگذارد).