چه کسانی در قیامت به امام رضا(ع) نزدیک ترند؟

ارزش و اهمیت والای رفتار صحیح با اعضای خانواده در کلام و سیره عملی اهل بیت(ع) به خوبی نمایان است. امام رضا(ع) در رفتار با همسر، فرزند، برادر و آشنایان شان راه درست را به اهل ایمان نشان داده اند. توصیه ها و رفتارهای عملی امام رضا(ع) در این باره، الگویی برای همه مردم بوده و خواهد بود.

ارزش و اهمیت والای رفتار صحیح با اعضای خانواده در کلام و سیره عملی اهل بیت(ع) به خوبی نمایان است. امام رضا(ع) در رفتار با همسر، فرزند، برادر و آشنایان شان راه درست را به اهل ایمان نشان داده اند. توصیه ها و رفتارهای عملی امام رضا(ع) در این باره، الگویی برای همه مردم بوده و خواهد بود.
در ادامه نگاه کوتاهی به سبک زندگی آن حضرت می اندازیم که مشروح آن که از اطرافیان ایشان نقل شده، در کتاب های «امام رضا(ع) و زندگی» نوشته «حجت الاسلام مهدی غلامعلی» و «منشور زندگی در منظر امام رضا(ع)» نوشته «محمدباقر پورامینی» منتشر شده است. توجه به سیره امام رضا(ع) و عمل به آن، راه حل بسیاری از مشکلاتی است که خانواده های امروزی با آن درگیر هستند.
بلند نکردن صدا در خانه

در کتاب «امام رضا(ع) و زندگی» از قول کنیزی که در خدمت امام بودند، می خوانیم: با تشرف امام رضا(ع) به خطه خراسان، مامون من را برای خدمت گزاری به ایشان بخشید. خانه امام بسیار ساده بود. در این خانه خبری از امکانات رنگارنگ کاخ نبود. من که به دنیا خو گرفته بودم، تحمل ساده زیستی امام برایم دشوار بود، اما معنویت بسیاری در این خانه نصیبم شد. امام رضا(ع) زنی را برای تربیت ما گماشته بودند که شب ها ما را برای راز و نیاز از خواب بیدار می کرد. خوب به یاد دارم که در خانه امام رضا(ع)، هیچ فردی حتی بزرگان اجازه نداشتند، داد بزنند یا صدایشان را بلند کنند. خود امام نیز همواره با مردم به نرمی و آهستگی و شمرده، سخن می گفت.

احترام به کودک

کاتب ویژه دربار عباسیان بودم. وقتی امام رضا(ع) به خطه خراسان آمدند وزیر خلیفه، من را مامور کرد که در خدمت حضرت باشم. نامه نویس حضرت شده بودم. عرب ها غیر از نام، کنیه هم دارند. آن ها وقتی می خواهند به فردی احترام بگذارند، او را با نام صدا نمی کنند بلکه با کنیه خطاب می کنند. برای من جالب بود که آن حضرت، هیچ گاه نام فرزندش «محمد» را نمی برد، مگر با کنیه، به طور مثال می فرمودند: «ابوجعفر، برایم نامه نوشته است.» این گونه احترام گذاشتن، معمولا در خانواده های آن زمان مرسوم نبود اما امام با کمال احترام از فرزندشان یاد می کردند. این تکریم وقتی برایم بیشتر نمایان و جذاب شد که دانستم فرزند ایشان، هنوز کودک هستند ولی امام با کمال احترام از او در نامه ها یاد می کردند.

معیار هزینه کردن در زندگی

درباره معیار هزینه کردن درآمدم در خانواده، از امام رضا(ع) پرسیدم. دنبال معیار بودم. امام(ع) فرمودند: «راه میانه، راهی است میان 2 روش ناپسند.» منظور امام را متوجه نشدم. پرسیدم: «فدایت شوم، من آن دو روش ناپسند را نمی دانم. منظورتان چیست؟» حضرت فرمود: آری می دانم. خدا تو را رحمت کند. آیا نمی دانی خداوند از اسراف کاری و سخت گیری بیزاری جسته و فرموده است: «آنان که انفاق می کنند، نه اسراف می ورزند و نه تنگ می گیرند بلکه راهی میانه در پیش می گیرند (سوره فرقان، آیه 67) یعنی نه افراط و نه تفریط»

فرزندت را کتک نزن

پسرم خیلی مرا اذیت می کرد. می خواستم او را تنبیه بدنی کنم. گفتم از امام(ع) راهنمایی می گیرم. نزد ایشان رفتم و از فرزندم شکایت کردم. حضرت(ع) فرمود: «فرزندت را نزن بلکه با او قهر کن، اما زمان قهر کردن را طولانی نکن.»

عذر برادرت را بپذیر

در یکی از مهمانی های امام (ع) نشسته بودیم که یکی از دوستان درباره کوتاهی های برادرش سخن گفت و از رفتار برادرش نزد امام شکایت کرد. امام(ع)، وقتی گلایه های او را شنیدند با زبان شعر او را نصیحت کردند. قسمتی از ترجمه شعری که حضرت فرمود، چنین بود: «عذر برادرت را برگناهش بپذیر / و عیب های او را بپوشان و پنهان کن / و بر بهتان بی خردان، شکیبایی کن / ... »

حرام بودن عقوق والدین

معمربن خلاد به امام رضا(ع) عرض کرد: «اگر پدر و مادرم مذهب حق را نشناسند، دعایشان کنم؟» امام فرمودند: «برای آن ها دعا کن و از جانب آن ها صدقه بده و اگر زنده باشند و مذهب حق را نشناسند، با آن ها مدارا کن چراکه خداوند متعال عقوق والدین را حرام کرده و این سبب خروج از اطاعت خداوند و ابطال شکر و سپاس گزاری است.»

ازدواج نکردن با مرد بداخلاق

«حسن بن بشار واسطی» درباره نامه ای که به امام رضا(ع) نوشته است، چنین می گوید: خدمت امام رضا(ع) نامه ای نوشتم که یکی از بستگانم از یکی از دخترانم خواستگاری کرده است ولی مرد بد اخلاقی است. امام(ع) در پاسخ نامه چنین مرقوم فرمودند: «اگر بد اخلاق است، دخترت را به ازدواج او درنیاور»

تاکید بر آراسته بودن مرد در خانه

ارتباط صمیمانه با خاندان و خویشاوندان، از راه های مهم رشد و تقرب به خداوند است. امام رضا(ع) در این باره می فرمایند: «خداوند به تقوای الهی و صله رحم فرمان داد پس هر فردی صله رحم نکند، تقوای الهی را رعایت نکرده است.» همچنین امام رضا(ع) ضمن حفظ آراستگی خود در خانه بر آراسته بودن همه مردها در خانه تاکید می کردند و برای آنان که امکانات دارند، لازم می شمردند تا خانواده خود را در رفاه و آسایش قرار دهند و می فرمودند: «شایسته است که مرد به خانواده اش از نظر مالی توجه بیشتری داشته باشد تا آرزوی مرگ او را نکنند». امام همچنین بر خوش اخلاقی و نیک رفتاری با خانواده توصیه فرموده اند: «در قیامت فردی به من نزدیک تر است که در دنیا خوش اخلاق تر و به خانواده خود نیکوکارتر باشد.»

پاداش تلاش برای کسب روزی خانواده

اسلام تمامی مسلمانان را به کار کردن تشویق می کند و به دوری از بی تحرکی و سستی و تنبلی هشدار می دهد. امام رضا(ع) کار برای اقتصاد خانواده را ارزشی جهادگونه معرفی می کنند: «فردی که برای زندگی و فرزند خود مشغول کسب و کار است، ثوابش از مجاهدان راه خدا بزرگ تر است. هر فردی که کار بیشتری می کند تا درآمدش برای خود و خانواده اش بسنده باشد، در نزد خدواند پاداشی بزرگ تر از پاداش مجاهد فی سبیل ا... دارد.»/خراسان